o Węgliskach
DANE OGÓLNE
Węgliska, wieś wchodząca w skład Gminy Rakszawa w północnej
części Powiatu Łańcuckiego (Województwo Podkarpackie).
Liczy ok. 450 mieszkańców.
POŁOŻENIE GEOGRAFICZNE
Węgliska położone są we Wschodniej części Płaskowyżu Kolbuszowskiego
(fragment Kotliny Sandomierskiej) w linii prostej 11 km na północ od
Łańcuta. Obszar ten charakteryzuje się pagórkowatym ukształtowaniem ze
średnią wysokością 200 do 250m.n.p.m. Miejscowe wzniesienia
sięgają 270m.n.p.m.
Wieś leży w małej kotlinie otoczonej od południa, zachodu i północy łagodnymi wzniesieniami, a otwartej od wschodu w kierunku Rakszawy. Przez wieś płynie mała rzeka Młynówka z lokalnymi dopływami. Niedaleko Węglisk znajdują się dwa najwyższe punkty Płaskowyżu Kolbuszowskiego, w Kątach Rakszawskich i Medyni Głogowskiej.
Jeśli chcesz odszukać naszą miejscowość na mapie, to musisz mieć bardzo szczegółową mapę (skala poniżej 1:500000). Zlokalizuj miasto Rzeszów, następnie popatrz w prawo i odszukaj w odległości 17km miasto Łańcut. Teraz 10km do góry i masz Węgliska. Jeśli na Twojej mapie niema Węglisk, to może jest Rakszawa? Jeśli tak, to Węgliska są 2,5km na zachód.
HISTORIA
Węgliska najprawdopodobniej były przysiółkiem wsi Rakszawa. W trudnym do ustalenia czasie zyskała samodzielność, przypuszcza się, że stało się to w okresie, gdy cała grupa sąsiednich wsi weszła w skład dóbr Tryńcza Lubomirskich z Przeworska. Węgliska zostały oddzielone od Rakszawy, sprzedane i prawdopodobnie połączone z majątkiem Medyni Głogowskiej, należącej do m.in. Urszuli Grocholskiej i Wiktora Zbyszewskiego, Kokierta (1863-1868), hrabiny Grabieńskiej, aptekarzy z Mielca-Gockertów, rodziny Jahlów z Węglisk, a od 1897 roku rodziny Żardeckich i Cetnarskich z Łańcuta. Majątek Medyni rozparcelowano w 1904.
W latach 1909-1910 przy poparciu władz austriackich wybudowano budynek szkoły (wcześniej nauczanie prowadzono w domach gospodarzy). Budynek ten doznał poważnych zniszczeń w latach I Wojny Światowej, ale udało się go odrestaurować i mógł służyć uczniom w okresie międzywojennym. W okresie drugiej wojny światowej w prywatnych mieszkaniach intensywnie prowadzono tajne nauczanie.
Po zakończeniu wojny budynek szkolny zajęty był przez stacjonujące tutaj wojska radzieckie. Dopiero w 1957 roku zaistniała możliwość przeprowadzenia kapitalnego remontu zniszczonego budynku i przywrócenia mu pierwotnego przeznaczenia. W niedługim czasie rozpoczęto także budowę nowego budynku szkolnego posiadającego cztery sale lekcyjne. Nową szkołę oddano do użytku 22 lipca 1961 roku.
Z biegiem lat szkoła przechodziła różne koleje losów. Początkowo była pełną szkołą podstawową, później stała się szkołą filialną Szkoły Podstawowej Nr 1 w Rakszawie, z nauczaniem tylko trzech pierwszych klas. Jeszcze później nauczanie rozszerzono do pięciu klas, by po dobudowaniu drugiej kondygnacji w okresie sierpień 1991 - wrzesień 1992, stać się z powrotem pełną szkołą podstawową.
W międzyczasie w trudnych początkach lat osiemdziesiątych, lokalna społeczność wspólnym wysiłkiem wybudowała kościół pw. św. Apostołow Piotra i Pawła będący filią parafii w Medynii Głogowskiej (do którego księża dojeżdżają z kościoła parafialnego odległego o ok. 5 km) oraz remizę strażacką (w okresie rozbudowy szkoły prowadzono tam lekcje).
Lata dziewięćdziesiąte były okresem dużych inwestycji w infrastrukturę lokalną. Nastąpiła wymiana instalacji elektrycznej na kablową (zamiast drutów na słupach są kable), wybudowano gazociąg i wodociąg. Przeprowadzono dwu-etapową telefonizację wsi w oparciu o system radiowy.
W 2007 roku położono nową warstwę ścieralną na drodze powiatowej Rakszawa - Węgliska - Zalesie - Medynia Głogowska. Wcześniej rozpoczęto wieloetapową inwestycję budowy chodnika (na począek 1,5 km). Chodnik udało się ukończyć dopiero w 2018 roku. Na przełomie lat 2016 i 2017 wybudowano kanalizację, a w 2018 roku ponownie położono nową warstwę asfaltu na drodze Medynia Głogowska - Zalesie - Węgliska - Rakszawa.
LUDNOŚĆ
Węgliska liczą ok. 450 mieszkańców w większości rdzennej ludności.
Ludność utrzymuje się głównie z pracy najemnej w bliższych i dalszych zakładach pracy i placówkach handlowych. Znacznie zmalało w porównaniu z dawniejszymi latami znaczenie uprawy roli i tylko o pojedynczych gospodarzach można powiedzieć, że cały swój dochód uzyskują ze sprzedaży płodów ziemi. Pewien udział ma też praca okresowa w wielkich miastach (np. Warszawie) oraz za granicą (Niemcy, Włochy, Holandia, Austria, Wielka Brytania bądź Hiszpania). Część ludności prowadzi własną działalność gospodarczą.
W 2017 roku zakończył działalność ostatni sklep, przez co miejscowość została zupełnie pozbawiona placówek handlowych.
KULTURA
W drugiej połowie lat osiemdziesiątych w remizie strażackiej mieścił się klub wiejski, w którym ludność mogła wspólnie oglądać telewizję, czytać prasę lub grać w gry planszowe. Wraz z przemianami ustrojowymi, klub zlikwidowano (podobnie jak setki w innych wsiach).
W 2016 roku Gminny Ośrodek Czytelnictwa i Kultury w Rakszawie podjął działania w celu uruchomienia w budynku remizy strażackiej swojej fili, organizując zajęcia dla dzieci i młodzieży.
W szkole znajduje się biblioteka publiczna, organizowane są różne uroczystości (np. Wigilia dla samotnych), a także pozalekcyjne zajęcia dla młodzieży (tenis stołowy).
W kościele z kolei odbywają się uroczystości religijne, np. organizowane procesje w dniu Bożego Ciała, w której uczestniczy bardzo duża część mieszkańców i osób spoza Węglisk.
KLIMAT
Węgliska znajdują się we wschodniej części kraju, w związku z tym klimat mamy kontynentalno-przejściowy. Lata są upalne ze średnimi temperaturami powyżej 200C i dużą liczbą dni słonecznych. Zimy z kolei należą do w miarę chłodnych ze średnimi temperaturami stycznia w okolicy -40C. Pokrywa śnieżna występuje typowo od połowy grudnia do połowy marca.
FLORA I FAUNA
Środowisko przyrodnicze Węglisk charakteryzuje się prawie całkowitym brakiem skażeń przemysłowych. Poprawę przyniósł też spadek opłacalności produkcji rolnej, co ograniczyło stosowanie nawozów sztucznych i oprysków.
Większość terenów na obszarze wsi jest przeznaczona pod uprawy (głównie zbóż i ziemniaków), chociaż ostatnio z powodu nieopłacalności nie wszystkie pola są odpowiednio zagospodarowane. Na terenach bardziej wilgotnych znajdują się łąki i pastwiska.
Węgliska otoczone są kordonem lasów iglastych (głownie sosna), a na terenach podmokłych lasów liściastych (buk, grab, osika, brzoza). W lasach można zbierać borówki, maliny i oczywiście grzyby.
Sarny, zające i dziki można spotkać nie tylko w lesie, ale także na polach i okolicznych drogach. Na stałe zadomowiły się u nas bociany, które co roku powracają, aby wychować swoje potomstwo. Dzięki istnieniu łąk, rzek i stawów mają wystarczającą ilość pożywienia.
